Probiyotik Gıdalar Nelerdir?

İki hafta yazmadım. Şubat sonunda şehit askerlerimizin haberleri yüzünden yemek yazısı yazmanın doğru olmayacağını düşünüp bunu Barış Pehlivan’a söyledim. “Haklısın” dedi. Sonraki hafta Barış Pehlivan tutuklandı. Odatv kapandı. Bu hafta da Corona Virüs Türkiye’ye resmi giriş yaptı. Gündem o kadar hızlı ve keyifsiz gelişti ki zihnimde tasarladığım bütün yazılar bir anda anlamsız hale geldi. 

Soner ağabey ile konuştum. “Yaz oğlum yaz” dedi. Neticede her şeye rağmen hayat devam ediyor. O zaman haydi topla kendini de bu hafta yaşama dair bir yemek yazısı yaz dedim kendi kendime.

Tüm üzücü haberlere; şehitlerimize, hapisteki gazetecilerimize, virüsten enfekte olup hayatını kaybedenlere rağmen hayata dair bir yazı…

Çünkü elimden ancak bu geliyor. Sevdiğim bir şeyi yapmak bana hayatı desteklediğimi hissettiriyor.

HAYATA DAİR…

Yunanca hayata dair, hayatı destekleyici anlamına gelen probiyotik kelimesi bu haftaki yazımızın ana konusu.

Tarihte probiyotiklerin sağlık için kulanılmasına ilk kez M.Ö. 76’da rastlıyoruz. Roma tarihçisi Plinius, ishal tedavisinde fermente süt ürünlerinin kullanılmasını salık veriyor. 

Çok sonraları 1912’de Nobel Tıp Ödülü’nü kazanan Rus biliminsanı Elie Metchnikoff bilim dünyasında probiyotiklerin kaşifi olarak kabul ediliyor. Metchnikoff yoğurt, peynir gibi süt ürünlerinde bulunan ve asit yapan mikroorganizmaların, bağırsaktaki hastalık yapan mikroorganizmaları nötralize ettiğini saptayan kişi. Zaten Nobel’i de bundan ötürü kazanıyor.

PEKİ PROBİYOTİKLER HAYATI NASIL DESTEKLER

Erişkin bir insan bağırsağında 100 trilyon (yanlış duymadınız ki bu 700 grama tekabül eder) faydalı bakteri ve mantar bulunur. Ayrıca bağışıklık sistemimizin %80’i de bağırsaklarımızdaki bu bakteri ve mantarların koruması altındadır. Yani özetle bağırsaklarımız ve bağışıklık sistemimiz bu iyi bakterilere emanettir. Çeşit olarak sayıları 500’ün üzerinde bulunan bu bakteriler ve mantarlar, normal bağırsak florasını oluştururlar. Tüm bu bakteri ve mantarlar 400-500m2 (Evet, yarım dönüm ediyor) büyüklüğünde bir yüzey oluşturan bağırsak mukozasını koruyucu bir tabaka şeklinde kaplar. Vücudumuza giren bir virüs ya da zararlı bir bakteri ile en büyük savaş da işte bu 500m2 alanda vuku bulur. O yüzden probiyotik ismi verilen bu yararlı bakteri ve mantarları bağırsaklarımızda ihya etmemiz önemli.

Hasılı probiyotikler bağırsak florasının sayıca dengesini sağlayıp, sindirim sistemimizi, bağırsak sağlığımızı ve bağışıklığımızı koruyan mikroorganizmalar ve/veya bileşenlerdir. Probiyotikler canlı bakterileri ve mayaları içerir. Bunlar içerisinde en önemlileri Lactobacillus ve Bifidobacterium’lardır. İşte bu yüzden onlara Probiyotik (Yaşama Dair) denmiştir.

Bu yüzden bırakın Corona’yı herhangi bir başka zararlı mikroba karşı da probiyotiklerin önemi büyüktür.

PROBİYOTİK GIDALAR NELERDİR

Neredeyse fermente olan bütün ürünler… 

Mesela yoğurtlar (sanayi değil, evde doğal mayalanan yoğurtlar), fermente ayranlar (sanayii ayranları değil), doğal sütle üretilen dondurmalar (ambalajlı sanayii dondurmaları değil), peynir, turşu, kımız, boza, sirke, tarhana, kefir içinde probiyotik bakteriler içeren besinlerden bazıları. 

Probiyotiklerin günlük tüketilmesi etkinliklerini artırmada önemli bir nokta elbette ama etrafımız o kadar çöp yemeklerle sarılı ki maalesef bu gıdalara öğünlerimizde çoğu zaman yer vermiyoruz bile.

GELELİM PREBİYOTİKLERE VE PREBİYOTİK GIDALARA

Nasıl ki probiyotik yaşama dair demekse, prebiyotik de yaşam öncesi (Pre=öncesi; biyota=yaşam) anlamına gelir. Prebiyotikler bağırsaklarda yaşayan yararlı bakterilerin sayısını, aktivitesini artıran gıdalardır.

Soğan, pırasa, sarımsak, yerelması, muz, hindiba otu, kuşkonmaz ve bezelye başta olmak üzere sebzeler, tam tahıl ürünleri, kuru baklagiller prebiyotiklerin doğal kaynakları arasında yer alıyor.

Mesela annelerimizin “Altın Günleri”nde yaptığı patates salatası veya “Kısır” prebiyotik yemeklere güzel birer örnek.

Bu gıdaları ihtiva eden yemeklere eğer yaşamın yanındaysak ağırlık vermemiz gerekiyor.

ÖYLEYSE ANTİBİYOTİK NE DEMEK

Biyotiklerden bahsetmişken antibiyotiklerden bahsetmeden geçmek olmaz. Bazen biri gelir ve çözümü tüm biyotayı “yaşamı” yok etmekte görür. 

Tahmin ettiğiniz gibi antibiyotik “Yaşam Karşıtı” demek… Kötü bakterilerin yanında vücudumuza iyi gelen bakterilerin de ölmesi demek. Bağışıklığımızın topyekün yok edilmesi demek. 

Biyota (Yaşam) üzerine bağırsaklarımızda yer alan tüm oyuncularla tanıştınız…

İster mikrobik düzeyde, ister hastalık ve salgın düzeyinde, ister sosyal düzeyde, ister algısal düzeyde verdiğimiz savaşlar hep yaşama dair ve inadına yaşam için. Onu yok etmek için atılan tüm adımlar da aslında yine yaşama hizmet ediyor.

Bu savaşta yöntemimizi ve tarafımızı seçmek ise bizim elimizde. Dilerseniz ölçeği bağırsaklarımızdan alıp yaşadığımız dünyaya, toplumsal düzeye taşıyalım.

Örneğin; gazetecilerimizi hapise atmak ile ancak ve ancak tüm bağışıklığımızı yok etmiş oluyoruz.

İyinin ve kötünün savaşı, Hürmüz ile Ehrimen’in savaşı, yaşamı destekleyen ve onu yok etmenin peşinde olanın savaşı, yıllardır romanlara, hikayelere, senaryolara, filmlere konu olan savaş.

İnsanlık tarihinin başından bu yana verilen bir savaş….ve bu savaş yaşamın ta kendisi.

Kazananın kim olduğunu göreceğiz.

Sağduyu kazanacak.

Salih Seçkin Sevinç

**Yazının orijinali oda.tv de yayında…