Restoran Nedir?
Restoran Nedir?
Daha önce Salih abiyle yemek kültürü sohbetlerinde videosunu çektiğimiz konunun belki okuyucusu da olabilir düşüncesi ile bu sefer yazısını yazalım dedik. Hem de konuyu biraz daha irdeleyebileceğimizi düşündük. Efendim Restoran Nedir? Bunca insan, gurme, gurman, lezzet düşkünü neden bu isimli yerlere gitmektedir? Nasıl ortaya çıkmıştır? Bu kelimenin etimolojik kökeni nereden gelmektedir? Tarihte tescilli ilk restoran hangisidir?
Şimdi… medeniyetlerin olmasından bu yana restoran denen mekanlar bugünkü gibi olmasa da var bir kere. O zaman da isimleri restoran değil elbette. Tarihte Pompei’de MS.72 yılında Thermopolium adı altında yerlere rastlıyoruz. Thermo (sıcak) – Polium (yeme yeri) anlamına geliyor.
Ancak epeyce sonraları karşımıza çıkan Restoran sözcüğü Fransızca “canlandıran / tazelik ve dinçlik veren” anlamında “Restaurant” sözcüğünden gelmektedir ve ilk başlarda et suyu temelinde şifalı ilaç anlamında kullanılmıştır. Bu bağlamda Paris’te ilk gerçek restoran, bir görüşe göre Fransız A. Boulanger tarafından 1765’te çorbacı dükkanı olarak açılmıştır.
Boulanger, Paris’teki lokantasına “Champ d’Oiseau” Kuş Tarlası adını vermiş ve girişine, içinde “restoran” sözcüğüne kaynaklık edecek bir sözcüğün de yer aldığı şu Latince özdeyişi asmıştır. “Vernite ad me, omnes qui stomacho laboratiset ege restaurabo vos…!” Yani ( Siz ey midesi guruldayanlar, bana gelin sizi iyileştireyim!”)
Yani restoran ismi verilen yerler şifa veren ve iyileştiren çorbacıların mihmandarlığında ortaya çıkmış da diyebiliriz.
Ayrıca Fransız devrimi sonrası pek çok aşçıbaşı işsiz kalmış, yıkılan ortadan kaldıran restoranların onarımı sırasında da “Restorasyon”, “Restorasyon” dönemi kavramı ortaya çıkmıştır.
Günümüzde kuruluşları tescil edilmiş en eski restoranlar Münih’teki “Hundskugel” (1440), Paris’teki “Tour d’Argent” (1582) ve Madrid’deki “Posada e la Villa” (1642) ile “Sobrino de Botin” (1725) ‘dir.
Lokanta Nedir? Bizde neden Lokanta kelimesi tercih edilir?
Lokanta kelimesi bize İtalyanca’dan gelmiştir. Asıl adı da “Locanda” dır. İtalyanca “Locare” -ev ve yatak kiralamak- fiilinden türetilmiştir. Konaklama odaları da bulunan aşçı dükkanı, han anlamına gelmektedir. Yani sadece yemek yemez burada konaklarsınız da. Bu tabii ki tarihteki ilk yıllarında var olan isim. Eskiden ulaşım zor olduğu için insanların yemek yedikleri yerlerde kalma adeti de varmış. Zamanla ulaşım v.b. kolaylaşınca sadece yemek yeme eylemi yapılan yerlere verilen isim olarak kullanılmaya devam edilmiş.
Lokanta kelimesinin tarihte ilk yazılı olduğu kaynak ise Ahmet Vefik Paşa’nın Lugat-i Osmani (1876) isimli eseridir. Orada da İtalyanca aslına daha uygun olarak “Lokanda” olarak geçmektedir.
*Restoran’la ilgili tarihsel ve etimolojik bağlamda söyleceklerimiz bu kadar. Eğer sizin de eklemek istediğiniz bilgiler varsa lütfen bu araştırmamıza yorumlarınızla katkıda bulunun.