Beşbarmak Nedir?

Göçmen Orta Asya Türklerinin tören yemeği olan “Beşbarmak” adı üstünde elle yendiği (tek elle) için bu ismi almış ve Kırgız, Kazak ve Tatar Türklerinin geleneksel sofralarını halen süslemeye devam ediyor. Doğu Türkistan’da “narin” ve Karakalpakistan’da “turama” ismiyle de anılır.

Orijinali at veya koyun etinin bir bütün olarak (şu anda koyun eti daha çok tercih ediliyor) kazanda soğan ve türlü baharatlarla pişirilip hamur (bazlama) veya erişte ile servis edilmesinden ibaret. Yiyeceği esas farklılaştıran ve lezzetlendiren şey aslında hayvanın kellesinin ve iç organlarının da (işkembe hariç) kazanda bulunması.

Tören yemeği olmasından ötürü hazırlanış şekli şöyle: Koyun parçalara ayrılıp büyük bir kazana atılarak saatlerce pişiriliyor, daha sonra kabilenin en yaşlısı kendi elleriyle kelledeki etleri parçalayıp bu en önemli kısmı ve bonfile but gibi yerleri misafirlere ikram edilmesi için ayırıyor. Gençler ve diğer masa başındakiler hayvanın kalan bölgelerinden nasiplerini alıyorlar. Çocuklara kalp, böbrek ve ciğer kısmı sunuluyor. Yemeğin hiyerarşisi böylece tamamlandıktan sonra, genişçe bir tepsiye yine parçalanmış hamurlar ve statüye göre ayrılmış etler yerleştiriliyor. Üstüne de etin suyu dökülüyor ve beşparmakla afiyetle yeniliyor. Bu açıdan bakıldığı zaman geleneksel anlamda sunum ve ikram biçiminde sembolizmin oldukça yoğun olduğu görülüyor.

“Beşbarmak” zaman içerisinde değişikliğe uğramış bir yemek. Günümüzde hızlandırılmış versiyonlarını Orta Asya’da bulabilirsiniz. Büyük ebat erişteler tepsinin altına yerleştiriliyor, üzerine haşlanmış et parçaları diziliyor, yanında da haşlanmış küp küp doğranmış patates ve yine haşlanmış soğan ile birlikte üzerine etin suyu dökülerek servis ediliyor.

Aşağıda modern çağda “Beşbarmak” yeniliş biçimi ve Kırgız bir kızın hijyenle ilgili söylevlerini bulabilirsiniz.