Whiskey mi, Whisky mi?

Hadi buyrun burdan yakın… Biraz viski alemine entellektüel seviyede inen biriyseniz, önünüze çıkan en büyük problematiklerden biri de bu. Whiskey mi, whisky mi? Şimdi arkanıza yaslanın ve çocukluğunuza dönelim. Orada cevapları bulacağız….

Scotch Whisky (İskoç Whisky)

İskoç Whisky Derneği’ne göre, İskoç Whisky’si İskoç tahılları, suyu ve mayası ile damıtılmıştır. (Milliyetçi yaklaşım) Whisky’nin evi olarak İskoçlar ulusal içkileri konusunda konuya son derece muhafazakar yaklaşmaktadır. İşte bu yüzden de “Scotch Whisky” tanımı İngiltere patent ofisinde 1909 tarihinde kayıtlara bile geçmiştir.

1988 yılında karara bağlanan İskoç Whisky Yasası ve 2009 yılında yapılan yeni düzenlemelerle üretimi, etiketlenmesi ve sunumları  “Highland”, “Lowland”, “Speyside”, “Campbeltown”, ve “Islay” olan (İskoç eyaletleri) ve damıtımı tamamen bu bölgelerde yapılan viskilere “Scotch Whisky” denir.

Bu yüzden bir viskinin Scotch Whisky sayılması için ayrıca;

• İskoçya’da bir damıtım merkezinde suyla ve malt arpayla damıtılmış olması
• Alkol’ün hacim olarak  %94,8’den daha az olması
• Sadece meşe fıçılarda yaşlandırılması (Hacim olarak 700 litreyi geçmeyecek meşe fıçılar)
• En az üç yıl İskoçya sınırlarında yaşlandırılması gerekmektedir.

İskoç Whisky 5  kategoriye ayrılır;

1. Single malt Scotch Whisky
2. Single grain Scotch Whisky
3. Blended Scotch Whisky
4. Blended malt Scotch Whisky
5. Blenden grain Scotch Whisky

Irish Whiskey (İrlanda Whiskey)

Her ne kadar İskoç kuzeni ile paralel bir tarihe sahip olsa da içimleri farklıdır. Bu fark sadece Whiskey de geçen “e” olarak görülse de, İrlanda’da whiskeyler 3 kere damıtılır. İskoç’lu birçok kuzeni ise 2 kere damıtılmaktadır. Bu da İrlanda Whiskey’lerinde daha pürüssüz bir lezzet sağlar.

Yakın tarihte İrlanda Whiskeyleri algı olarak İskoç Whiskylerinin önüne geçti ve bazı İskoç damıtıcıları kendi damıtımlarını İrlanda Whiskey‘si olarak tanıttı. Halbuki İrlanda Whiskeyleri 19.yüzyılın sonlarına doğru teknolojik değişimler ve USA kanunlarına göre epey red yemiştir.

Ancak 1990’lar itibariyle İrlanda Whiskeyleri atağa geçmiş ve İrlanda’daki damıtımevlerinin çoğalmasına neden olmuştur.

İskoç Whisky’sinde olduğu gibi İrlanda Whiskey’si de 1980 yılındaki İrlanda Whiskey kanunu ile koruma altına alınmıştır. Bu kanunların en başında bir viskinin İrlanda viskisi olabilmesi için İrlanda’da en az üç sene yaşlandırılması gelmektedir.

American Whiskey

Amerika’da birçok çeşit whiskey bulunmaktadır. Bunların içerisinde en meşhur olanı bourbon olarak bilinendir. Bu da Amerika’nın Kentucky eyaletinde üretilen ve %80’i geçmeyecek şekilde mısır oranına sahip %51’lik tahıl karışımından oluşmaktadır. Fermentasyon süreci ise daha önceki üretilen serinin “ekşi karışım” birbirine yedirilmesi ile olur.

Bir Bourbon’un bourbon olabilmesi için Amerika’da üretilmesi zorunludur. ABV (Viskideki alkol oranını ifade eden değer) damıtımı %80’i geçmemeli ve yeni yakılmış meşe ağacı fıçılarında yaşlandırılarak %40 ABV altına düşmeden şişelenmelidir. Her ne kadar Bourbon için net bir yaşlandırma tanımı olmasa da ona “düzgün” bir bourbon demek için en az 2 yıl renk ve tat takviyesi olmadan yaşlandırma kuralı konumuştur.

Tennessee viskisi Lincoln vilayeti süreçlerine uygun olarak üretilir. Bu üretimde whiskey kömürleşmiş akçaağaç filtreden geçirilir. Bu da viskinin aromasını zenginleştirir. Yine bu filtreleme metodu yüzünden bu tip viskiler “bourbon” olarak adlandırılamazlar. Jack Daniel’s Tennessee viskilerine iyi bir örnektir mesela.

Amerikan çavdar viskisi ise karışımda (mash) çavdar oranının en az %51 olduğu durumlarda çavdar viskisi olarak kabul edilir. Daha çok mısır ve malt arpa karışım ile sunulur ve kömürleşmiş meşe fıçılarda yaşlandırılır. Çavdar viskisi Amerika’nın Pennsylvania ve Maryland gibi kuzeydoğu eyaletlerinde yapılır. Çavdarın karışımdaki dominantlığı viskiye baharatlı ve meyvemsi bir aroma verir. Örn: Jim Beam.

Diğer Amerikan viskileri; Corn Whiskey (Mısır viskisi), Single Barrel ve small batch olarak bilinir.

Canadian Whisky (Kanada Whisky)

Kanadalılar da İskoç telaffuzunu ele almış ve “whisky”i tercih etmişlerdir. İskoç ekolünü benimseyen Kanadalılar için “hayat suyu” nun Kanada viskisi olması için Kanada’da distile edilmesi ve aynı İskoçlarda olduğu gibi 3 yıl boyunca meşe fıçılarda yaşlandırılması gerekmektedir. İçkide renklendirme ajanı olarak karamel de kullanılır. Kanada viskisi de çavdar tabanlıdır. Ancak çoğu Kanadalı viski üreticisi mısır da kullanır. Genelde mısır, çavdar distilasyonu sonrasında blend edilir. (Karıştırılır)

Tahılların Amerikan viskilerinde fermentasyon öncesi karıştırılmasına (blending) rağmen, Kanadalı damıtıcılar farklı tahılları farklı ortamlarda damıtıp fermante ederler ve damıtım sonrası ya da meşe fıçılarda yaşlandırdıktan sonra karıştırırlar.

Dünya Viskileri

Whiskey ya da whisky bugün dünyada bir geleneğe ve ekole bağlı kalmaksızın tüm dünyada üretilmektedir. Mesela Japonya’da ilk viski damıtım merkezine 1923 yılında Yamazaki’de rastlıyoruz. Aynı zamanda Hindistan kendi iç piyasasında tüketim için hatrı sayılır damıtıcılara sahip. Bununla birlikte tüm dünyada viskilerin kalitesi Güney Afrika’dan, İsviçreye her geçen gün daha da gelişmektedir. İskoçya’nın komşusu İngiltere dahi Norfolk merkezli St. George’s damıtım merkezi ile 2006’dan beri atağa geçmiştir.

*Siz de Viski hakkında sahip olduğunuz bilgiler ile bu makaleye destek olabilir ve aşağıda yorum bırakarak gelişmesine yardımcı olabilirsiniz.