Trabzon’un Coğrafi İşaretli Ürünler Listesi

Her yörenin kendine has ürünleri ve o yöreye özgü özellikleri var. Coğrafi işaret tescili ile kalitesi, gelenekselliği, yöreden elde edilen hammaddesi ile yerel niteliklere bağlı olarak belli bir üne kavuşmuş ürünlerin korunması ile sağlanıyor. Türkiye’de peynirinden, köftesine, çorbasından, meyvesine kadar her ilin kendine özgü coğrafi işaretli ürünleri var.

Trabzon deyince ilk akla gelen köfte, fındık, terayağ ve en gözdelerden biri olan VakfIKebir Ekmeği. Ama Trabzon’un coğrafi ürünleri bunlarla sınırlı değil. Ayrıca Trabzon’un coğrafi işaretli ürünleri yiyeceklerden de ibaret değil. Sürmene bıçağı, Kazaziye, Trabzon telkari ve hasırı da kendini kanıtlamış ve coğrafi belgelerini eline almış ürünlerden.

İşte Trabzon’un coğrafi işaretleri yiyecekleri ve ürünleri hakkında her şey…

1- Vakfıkebir Ekmeği

Vakfıkebir Ekmeği, Karadeniz’e özgü ve taş fırınlarda pişirilen bir ekmek türü. Oldukça büyük ebatta üretilen ve bayatlamayan Vakfıkebir ekmeği tescilini almış lezzetlerden biri. Vakfıkebir ekmeği, ekşi hamur yöntemiyle üretilen ve ülke genelinde yaygın olarak tüketilen bir ekmek çeşidi. En önemli özellikleri oldukça büyük olması ve bayatlama süresinin uzun olması. 

Vakfıkebir ekmeği taş fırınlarda pişiriliyor. Lezzetini veren ise Trabzon’un unu ve suyu. Trabzon ilinin Vakfıkebir ilçesi ile özdeşleşen ekmek ülke çapında ünlü olmakla birlikte ekşi maya kullanılarak yapıldığı için kendine has bir lezzeti vardır. Ekşi maya ile yapılan ekmekler iyi kabarır, geç bayatlar. -Pişme süresi uzun olduğundan ve iyi piştiğinden yenildiğinde midede şişkinlik yapmaz.

2- Akçaabat Köftesi

Akçaabat Köfte Trabzon’un coğrafi işaretli ürünlerinde başı çeken ürünlerinden bir tanesi. İlk olarak 1930’lu yıllarda Trabzon’un Akçaabat ilçesinde Akçaabatlı lokantacılar tarafından yapılmış. Malzeme olarak kıyma haline getirilen dana etleriyle bunlara ilave edilen ekmek ve sarımsak kullanılmış. (En büyük farkı da zaten bu sarımsaktan geliyor.) Akçaabat köftesinde hayvanın ön kol eti, kaburga eti, işkembe yağı ve böbrek yağı kullanılır. Diğer önemli özelliklerinden biri odun kömürüyle çalışan ocaklarda pişirilmesi. Ocak belirli sıcaklığa ulaştıktan sonra ızgarası tel fırça ile silinir. Ardından böbrek yağı ile temizlenir.

3- Hamsiköy Sütlacı

Hamsiköy sütlacı, Trabzon’un Hamsiköy yöresine özgü bir sütlaç türü. Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenen Hamsiköy sütlacı, 2017 yılında coğrafi işaret belgesi aldı. 1924 yılından beri yapılan bu sütlaç, tarçın ve fındık ile tatlandırılır. Hamsiköy sütlacının en önemli özelliği, yapımında yalnızca pirinç kullanılmasıdır. Nişasta, pirinç unu gibi kıvam vericiler kullanılmayan Hamsiköy sütlacının tadına gerçekten doyum olmuyor. Öylece bir sütlaç deyip geçmemek lazım. İlk kez Hamsiköy’de yediğimiz bu sütlacı hafızamızdan hala silemedik.

4- Tonya Tereyağı

Trabzon’un coğrafi işaretli ürünlerinden Tonya Tereyağı, kendine has sarı rengi ve kokusu ile diğer tereyağları arasında hemen fark edilir. Tonya tereyağı, Trabzon’un Tonya ilçesine özgü bir tereyağı. Trabzon iline tescillenen tereyağı, 18 Ağustos 2018 tarihinde coğrafi işaret belgesi aldı..

Karadeniz iklimi ve karasal iklim arasında kalan sis çökmüş buğulu güzellikteki Tonya’da, arazinin büyük çoğunluğunu meralar ve ormanlar oluşturur. Meralarda beslenen ineklerin sütünden üretilen Tonya tereyağında yüksek oranda doğalB-Karoten bulunduğu için bu yağ yoğun sarı renkte olur. Yayıktaki yoğurt yaklaşık 30 dakika kadar yağın ayrandan ayrışması için çalkalanır ve ayrışan ayrandan ayıklanan yağ Tonya Tereyağını meydana getirir. 

5- Sürmene Pidesi

Sürmene Pidesi; S1940’lı yıllardan beri Sürmene ilçesinde yapılan bir pide türü ve namı tüm Türkiye’de fazlasıyla bilinir.Ürün, elle dairesel açılan hamura yöreye özgü tatlardan köy peyniri (tuzlu peynir) ve tereyağı eklenerek hazırlanır. Tescilli Sürmene pidesinin püf noktası ise tereyağı ve peyniri. İlçede bir asır önce evlerde “Trabzon yağlısı” ve “Trabzon peynirlisi” adıyla pişirilen, 50 yıldır da fırınlarda yapılan Sürmene pidesi, tadanları hayran bırakıyor.

6- Trabzon Kazaziyesi

Trabzon Kazaziyesi; 24 ayar altın, 1000 ayar gümüş, çok ince telle yapılır, kesinlikle kaynak kullanılmaz. İğne ve çeşitli ebatlardaki şişlerle tamamen elle uygulanan bir teknik olan Kazaziye sanatı, M.Ö 2800 yılının ikinci yarısına kadar Anadolu’da hüküm süren Lidyalı’ların Anadolu insanına bıraktığı bir kültürel miras. Kazaziye sanatı tamamen el emeği ile yapılan bir sanat ve 5000 yıllık bir geçmişi var. Trabzon’a yolunuz düşerse mutlaka inceleyin.

7- Sürmene Bıçağı

Trabzon’un bir diğer coğrafi işaretli ürüne de şarkılara, türkülere bile konu olan Sürmene Bıçağı. Geleneksel Sürmene bıçakları çelik gövde, gümüş süsler, öküz boynuzundan yapılmış tutamak ve şimşirden yapılmış bir kılıftan oluşur. Bıçak, eskiden beri Lazlar ve Pontus Rumları tarafından düello savaşlarında ve bıçak horonunda kullanılmaktadır. Sürmene bıçağı Trabzon’da hiç değişmeden nesiller boyunca aynı kalitede üretilir. Sürmene bıçakları Rumlardan kalan bir sanat olurken, imalatında en önemli nokta bıçakların yunus balığı yağında ısıl işlem uygulanarak üretilmesi. Ustalarına göre Sürmene bıçağı özenilerek ve gönülden yapılır. Dayanıklılığı yüksektir ve aynı zamanda uzun ömürlüdür.

8- Trabzon Telkariye ve Hasırı

Trabzon Telkariye ve Hasırı diğer adıyla Trabzon hasırı çok büyük emek isteyen ince bir el sanatı. Trabzon’da günlerce göz nuru dökülerek örülen Trabzon Hasırı çok değerli bir takı. Trabzon’da 0,3 mm inceliğinde gümüş ya da altın telin ucunu üçgen biçiminde sivriltip bir cımbız yardımı ile dokumaya başlanan Trabzon Telkariye ve Hasırı tam bir el emeği göz nurudur. Telkariye mesleği, örme işine dayanmaktadır.Trabzon hasırı da, bir telkariye ürünüdür. Trabzon’da örme işini de genellikle kadınlar yapıyor.