Safran Nedir Neden Dünyanın En Pahalı Bitkisidir?

Safran dünya çapında oldukça popüler bir bitki.Çok eski bir tarihi olan safran, günümüzde belli sebeplerden dolayı oldukça pahalıdır. Avrupa’da fiyatları kilo başına 20 bin dolara kadar çıkmakta. Kendisi aynı zamanda UNESCO tarafından koruma altında olmakla birlikte, Safranbolu’nun isim kaynağıdır. Ülkemize gelişi ise Osmanlı zamanına dayanmaktadır.

Faydaları ise saymakla bitmiyor. 100 gram safran ortalama 310 kcal enerji içermektedir. Protein açısından zengindir ve bol miktarda lif içerir. Hastalıkları önler, antidepresan etkisi sağlar, kalp damar hastalıklarına bire birdir, cilt maskesi olarak cildi baştan yeniler, saçları canlandırır. Özellikle sağlık açısından faydaları anlatmakta bitmeyen safran nedir, neden bu kadar pahalıdır? İşte bunları cevaplayacağız.

SAFRAN NEDİR ?

Safran, Crocus sativus Süsengillerden, baharda çiçek açan, 20-30 cm boyunda, soğanlı bir kültür bitkisi. Safranın yaprakları koyu yeşil renktedir. Çiçekleri ise mor bir renge sahiptir.  Mor renkli bitkinin çiçeklerinde üç tepecik vardır. Bu tepeciklerin rengi sarı ve kırmızı tonlarındadır. Safran  baharatı bu tepeciklerin kurutulmasıyla elde edilen toz baharattır. Safran renk verici özelliğe, aromatik bir tada ve kokuya sahiptir. Kendi ağırlığının 100.000 katı suyu sarı renge boyar.

Tahminen 3500 yıllık bir tarihi olan Safran, anavatanı Güneybatı Asya olan bir baharatken ilk yetiştirici ülkesi Yunanistan (Girit) olmuştur. Anavatanının Akdeniz’in adalarından olan Girit’in olduğu da tartışılırken, Orta Asya’nın da anavatanı olduğu söylenmektedir. Anadolu’ya ise Orta Asya’dan göç eden Türkler’in getirdiği Safran, Türkiye’de Safranbolu’nun adını veren ve hasatlarıyla ünlü bir çiçektir. Safran bitkisi daha çok İspanya, Fransa, Yunanistan, Güney Amerika, İtalya ve İran’da yetiştirilir. Safranı İspanya’ya getirenler Araplar olmuştur. Safran üretiminin ilk kaşifi Yunanlılar olsada onu en güzel tatlarlar bir araya getiren İranlılar’dır. İran’ın en bilinen yemeklerinden olan ‘’zereshk’’ safran ile yapılmaktadır.

Safran üretiminin çoğu batıda Akdeniz’den doğuda Keşmir’e kadar uzanan bir kuşakta yapılır. Dünya çapındaki safran üretimi yıllık 300 ton civarındadır. Sırasıyla İran, İspanya, Hindistan, Yunanistan, Azerbaycan, Fas, ve İtalya önemli ölçüde safran ürete ülkelerdir. Türkiye’de ekonomik krizlerden dolayı safran üretimi epey azalmış durumda. Günümüzde yalnızca Safranbolu civarında 1-2 köyde yerel tüketim için üretilmektedir. Son olarak Mersin’de deneme olarak sere usulü safran yetiştirilmiştir. Fakat devam edilip edilemeyeceği hakkında bir bilgi yoktur. Ayrıca safran UNESCO tarafından 1994 yılında dünya mirası listesine alınmıştır.

SAFRAN NEDEN BU KADAR PAHALI ?

Safran günümüzün en pahalı baharatıdır. Bunu sebebi az miktarda safran üretebilmek için kaçınılmaz olarak çok miktarda el işçiliği gerektirmesidir. Yarım kilo kurutulmuş safran elde edilebilmek için 80-120 bin arası çiçek gereklidir. Genellikle ticari paketlemeleri gram bazlı olarak yapılmaktadır. Türkiye’de 1 gramlık olarak satılan safranın fiyatı 30 TL civarında satılmaktadır.

Bu yazı “Gastronomi Sözlüğü” tarafından yazılmıştır.