Vedat Ozan’ın “Kokular” İsimli Kitabını Mutlaka Okuyun!

Coca-Cola’nın bir icat değil, bir taklit olduğunu… Zaten ilk üretildiğinde isminin French Wine Coca, yani “Fransız Koka Şarabı” olduğunu…

Ne yiyorsak vücut kokularımızı oluşturan etmenlerin de benzer izdüşümlerde kokular salgıladığını…

Çayın tüm dünyaya yayılmasının/ticaretinin aslında emperyalist güçlerin manevralarını bir anlamda maskelediğini…

Lezzet algımızın sadece tat, aroma ve koku ile ilgisi olmadığını, bilakis bütünleşik bir duyular silsilesinin toplamı olduğunu; mesela işkembe çorbası içtiğiniz gün ağır bir grip geçirmeye başlarsanız, ilerleyen yıllarda işkembe çorbası içmekten kaçınacağınızı veya sirke kokusundan tiksinebileceğinizi…

Papua Yeni Gine’de yaşayan Wamira kabilesi taro (bizdeki gövelez) ve yam isimli bitkilerin tıpkı insanlar gibi kokulardan etkilenip, insanlar gibi tiksinip kaçabildiğine, yani bu bitkilerin çok duyarlı bir koku alma yetisine sahip olduklarına inandığına…

Günümüzde birçok lezzetin, aromanın laboratuvarlarda üretildiğini, bunların dünya gıda regülasyonlarına uygun olduğunu ve bir çilek aromasının, doğadaki gerçek çileğin koku ve aromasından daha baskın, daha belirgin ve hatta algıları şaşırtacak düzeyde standart belirleyici olabildiğini…

Mc Donald’s patateslerinin sırrının önceleri içinde gerçek et suyu eşliğinde, günümüzde ise et suyu aroması ile birlikte kızartıldığını…

Ketçabın ilk başta domates soslu bildiğimiz haliyle değil, Uzakdoğu’dan; Çin ve Malezya’dan dünyaya yayılan fermente bir balık sosu olduğunu, asıl isminin de “kei-tsap” olarak telaffuz edildiğini…

Domates, zeytin, kabak, salatalık, patlıcan, fındık ve cevizin aslında birer meyve olduğunu…

Japonların ter üreten bezlerinin sayısının ve vücut kıllarının bizlere göre daha az olduğunu, bu yüzden bizden daha kokusuz bir toplum olduklarını, ayrıca yine bu sebepten ötürü de yiyecek maddelerindeki güçlü kokulara karşı tepkilerinin bizden daha yoğun olduğunu…

Çikolatanın binlerce yıl boyunca baharatlarla çeşnilendirilerek soğuk içilen acı bir içecek olduğunu…

Radyum, Curie çiftine Nobeli kazandırdıktan sonra dünyada “gençleştirici etki” iddiasıyla radyumlu çikolata ve diş macunu üretimine başlandığını, bu şirketlerde çalışan kadınlarda radyum yüzünden kansızlık, kemik erimesi, dişlerin dökülmesi, çenede dev tümörlerin oluşumu gibi yan etkilerin ortaya çıktığını…

Balzac’ın günde 60 fincan kahve içtiğini ve “Bunca kahve içtiği için öldü” söylentileri ile gömüldüğünü…

Romalıların yan gelip yatmadan yemek yemediğini, ayakta ve oturarak yiyenlerin köleler olduğunu…

“Nugget”ların şekillerine kadar insan evladı icadı olduğunu…

Tükürüğümüzün tadının tuzlu olduğunu, ancak ona adapte olduğumuz için ağzımızdaki tuzdan daha yoğun tuz içeren gıdalar yersek bunun farkına varabildiğimizi…

Biliyor muydunuz?

ENFES!

Ben birçoğunu bilmiyordum. Hatta bunlar gibi yüzlerce bilgiyi Vedat Ozan’ın yazdığı Kokular Kitabı serisi içindeki “Lezzetler” isimli kitabında yeni öğrendim. 

Vedat Ozan bir koku uzmanı, bir parfümör… Titrine bakarak yazdığı kitapların sofistike içeriklerini okumak gözünüzü korkutmasın. Vedat ağabeyin bal gibi bir dili ve sanki okuyucusuyla sohbet edercesine bir üslubu var. Hal böyle olunca kitabın içindeki bilgi, o bilginin bağlamı ve kategorik yapısı, anlatıcının Brechtyen gözü ve sizinle empati kuran aktarımı ile birleşince ismi “Lezzetler” olan bir kitabı tanımlamak için geriye tek bir kelime gerekiyor: Enfes!

Aylar önce aldığım “Lezzetler” kitabının kalınlığını görünce daha önce okuduğum teorik kitaplar gibi “Haydi bakalım!” diyerek nefesimi tutup okumaya başlamıştım ama kitabı yukarıda saydığım sebeplerden ötürü cillop gibi hızlıca okuyup bitirdim. 

İnanılmaz da keyif aldım, çok güzel bilgiler öğrendim ve şu Korona günlerinde en büyük kazanımlarımdan biri olduğunu düşünüyorum.

Size de tavsiye etmek istedim.

Sağlıkla kalın…

Salih Seçkin Sevinç